Bron ED: LILIAN DOMINICUS L.DOMINICUS@ED.NL
Bron FOTO: SEM WIJNHOVEN/DCI MEDIA
Bijna overal komen ze geld te kort voor de zorg. Behalve in Laarbeek. Daar sluiten ze 2020 naar verwachting af met een dikke plus. Wat is de sleutel tot dit succes? Of heeft Laarbeek gewoon geluk?
Het jaar is nog niet ten einde, maar zoals het er nu naar uitziet, geeft Laarbeek in 2020 circa 860.000 euro mínder uit dan verwacht, op een begroting van om en nabij de 7,5 miljoen euro. Het is opvallend nieuws, want welke gemeente in Nederland zucht nou niet onder de alsmaar oplopende zorgkosten? Ter vergelijking: Asten en Someren moeten dit jaar waarschijnlijk nog ongeveer twee ton bijlappen.
Voor het huishoudboekje van de gemeente is het natuurlijk positief nieuws, maar wethouder Joan Briels plaatst er een kanttekening bij. ,,Ook wij komen niet uit met de budgetten die we van het Rijk krijgen”, zegt hij. Laarbeek houdt geld over op het bedrag dat het dit jaar opzij had gezet om de verwachte zorgkosten te betalen. Daarin zit zowel rijks- als eigen geld. Briels: ,,De kosten blijven licht stijgen, maar wel minder dan verwacht.”
Geheim
Wat is het geheim van Laarbeek? Een eenduidig antwoord is moeilijk te vinden. Net als bij andere gemeenten kloppen veel inwoners van Laarbeek aan voor huishoudelijke hulp, ook als ze die makkelijk zelf kunnen betalen. Dat mag volgens de wet. De aanvragen liepen tijdens de eerste coronagolf terug, maar zitten volgens WMO-wethouder Monika Slaets weer op het oude niveau. Toch blijven de uitgaven binnen de perken. ,,We blijven vragen stellen. Mensen die het zelf kunnen, moeten hun verantwoordelijkheid nemen”, zegt ze.
Ook zegt ze dat het sociale ondersteuningsteam altijd probeert om hulp te zoeken bij het eigen netwerk. Als dat niet lukt, worden mensen bij een vereniging of een huiskamerproject als Zonnetij ondergebracht.
Maar wacht even: dat doen andere gemeenten ook. Dus misschien zit de bron van de kostenbesparing wel op een heel andere plek. Vijf jaar geleden stapte de Beek en Donkse huisarts Geert Oerlemans naar de gemeente. Veel zorgtaken, zoals jeugdzorg, gingen in die tijd over van Den Haag naar de gemeenten. ,,We hadden al praktijkondersteuners in dienst”, zegt Oerlemans. ,,Dat zijn meestal psychiatrisch verpleegkundigen, die veel zorg wegvangen. Jeugdzorg wordt vaak uitbesteed aan onderaannemers, zoals de GGZ. Maar dat is dure, tweedelijns hulp. We hebben toen gezegd: misschien kunnen wij dat wel doen.”
Het resultaat is dat Laarbeek een GZ-psycholoog in dienst heeft. Die behandelt kinderen zelf, verwijst door naar gezins- en jongerencoaches of, als het echt nodig is, naar de GGZ. ,,De kinderen worden dichtbij huis geholpen, de zorg doet niet onder voor tweedelijns hulp, dus we hebben alleen maar winnaars”, stelt Oerlemans.
Ook voorzitter Wim van Hest van de onafhankelijke Adviesraad Sociaal Domein Laarbeek vermoedt dat de inzet van de eerstelijns psycholoog duurdere zorg ‘afvangt’. ,,Maar zoiets moet wel onderzocht worden.”
Mist Laarbeek dan niet gewoon hulpvragen? Of bespaart de gemeente geld door verzoeken te weigeren? Uit de vele rapporten die de afgelopen jaren zijn verschenen over de zorg vanuit de gemeenten komt niet altijd een positief beeld naar voren. Het Sociaal Cultureel Planbureau (SCP) concludeerde recent nog dat de ondersteuning van de kwetsbare burger niet op orde is en gemeenten het niet beter doen dan het Rijk. Zo krijgen lichte hulpvragen voorrang, omdat deze goedkoper zijn op te lossen.
Oerlemans zegt in zijn praktijk geen voorbeelden tegen te komen van gevallen waar
het mis dreigt te gaan. ,,Maar ik kan niet alles overzien”, nuanceert hij.
Van Hest noemt de conclusie van het SCP ’te kort door de bocht’. ,,Dan ga je voorbij aan het feit dat gemeenten met tientallen procenten korting aan de klus zijn begonnen. Ik signaleer bij jeugdzorg weinig problemen, bij WMO wat meer. Vraag is daar wel: wat is de verwachting die mensen hebben? De gemiddelde tevredenheid over de geboden zorg ligt boven de 7. Omdat de zorg dichtbij is geregeld, is het minder waarschijnlijk dat een hulpvraag wordt gemist. Eerder het omgekeerde. In de zorgwereld geldt het onwrikbare adagium dat het aanbod de vraag schept.”
Ei van Columbus
Of Laarbeek het Ei van Columbus heeft gevonden, moet in de toekomst blijken. Van Hest: ,,Het kan heel goed zijn dat de gemeente alleen maar geluk heeft.” Dat Laarbeek volgend jaar een dure rekening krijgt, bijvoorbeeld omdat een jongere een specialistische instelling nodig heeft. Het plan is daarom om het geld in een zorgspaarpot te stoppen.
